Natuur- en milieuorganisaties: laat beperkingen stroomnet geen ‘showstopper’ worden voor energietransitie

‘De afgelopen jaren hebben overheden samen met maatschappelijke partners, bewoners en belanghebbenden met de Regionale Energiestrategieën (RES) hard gewerkt aan plannen voor zonne- en windenergie’, staat in een gezamenlijke notitie. ‘Maar nu dreigt er een kink in de kabel: onze stroomnetten blijken ontoereikend.’

Alle hens aan dek
In de notitie hebben de organisaties op een rij gezet welke 3 risico’s de netcongestie heeft voor de energietransitie: een vertraging van de Nederlandse klimaataanpak, afbreuk van enthousiasme en draagvlak voor de energietransitie en lokale overheden die regie verliezen op ruimtelijke inpassing.

‘Een vertraging van 5 tot 10 jaar is niet te rijmen met de versnelling die we mondiaal moeten inzetten om de klimaatverandering binnen acceptabele marges te houden’, schrijven de natuur- en milieuorganisaties. ‘Bovendien: we weten in Nederland al een hele tijd dat het aandeel (hernieuwbare) elektriciteit in de energiemix exponentieel zal toenemen. Nu is het moment voor het Rijk om vooruit te kijken en de regie te pakken, zodat netcongestie niet de showstopper wordt van de energietransitie. Alle hens aan dek dus, het is zaak om deze vertraging zoveel als mogelijk te voorkomen.’

Routekaart en actieprogramma
De natuur- en milieuorganisaties doen ook een suggestie hoe de afbreuk van enthousiasme en draagvlak voorkomen kan worden: ‘Door zo snel mogelijk een nieuw perspectief te ontwikkelen om toch vooruit te kunnen. Het is belangrijk dat het Rijk samen met onder andere netbeheerders, ontwikkelaars en lokale overheden een routekaart en actieprogramma uitwerkt – maar óók een communicatieplan voor een heldere en begrijpelijke informatievoorziening naar burgers en politici. Daarin graag ook aandacht voor de ruimtelijke impact van de netverzwaring zelf.’

Eerste spoor
Ook beschrijven de organisaties welke ingrepen zij noodzakelijk achten om de problemen te vermijden. Er moeten volgens hen 2 sporen gelijktijdig bewandeld worden. Het eerste spoor is netbeheerders in staat stellen versneld netverzwaringen door te voeren. ‘Netbeheerders geven aan behoefte te hebben aan meer financiële steun van het Rijk (ook om extra vreemd vermogen te kunnen aantrekken), en aan geschoold personeel. Ook wordt extra ondersteuning en expertise gevraagd (ook voor lokale overheden) bij de realisatie van netverzwaringen, zodat de afstemming op ruimtelijke planprocessen en de procedures efficiënter kunnen verlopen.’

Tweede spoor
Het tweede spoor is beter gebruikmaken van de huidige netcapaciteit. ‘Bijvoorbeeld door standaard congestiemanagement te gaan toepassen, waarbij grote vragers en aanbieders van stroom worden afgeregeld op piekmomenten’, stellen de natuur- en milieuorganisaties voor. ‘Andere ideeën zijn systeemintegratie waarbij lokale afstemming van vraag en aanbod centraal staat, onder meer door clusterlocaties van wind en zon te creëren en verduidelijking van de regels over fysieke versus contractuele congestie. Dit vraagt in ieder geval om meer experimenteerruimte voor netbeheerders om proactief te kunnen handelen en om een actievere stimulering van energieopslagtechnieken, bijvoorbeeld via de SDE++-regeling.’