Het Dilemma | Massaal investeren in netverzwaring óf inzetten op zelfconsumptie?

Het wordt steeds duidelijker: het bestaande elektriciteitsnet is in Nederland maar ook in Vlaanderen niet berekend op de grootschalige opwek van zonne-energie. De mismatch tussen de pieken in aanbod van zonnestroom en het gebruik veroorzaken in Nederland in toenemende mate capaciteits- en onbalansproblemen. Een van de gevolgen is dat installaties met zonnepanelen van particulieren steeds vaker worden afgeschakeld. Dat fenomeen doet zich in beide lage landen steeds vaker voor. Solar Magazine sprak Amit Larom, vicepresident en general manager van SolarEdge voor West-Europa, en legde hem een dilemma voor.

Massaal investeren in netverzwaring óf meer focussen op zelfconsumptie?
‘Dat is geen keuze. De uitrol van zonne-energie mag niet ten ondergaan aan het eigen succes. Beide zijn noodzakelijk. Door meer zelfconsumptie van zonne-energie kunnen eigenaren van zonnepanelen hun investering maximaal laten renderen en helpen bij het op gang houden van de energietransitie. De mogelijkheden hiervoor zijn legio. Je kunt elektriciteit opslaan en je verbruiksprofiel aanpassen, bijvoorbeeld door het voorverwarmen van water voor je warmtepomp, het draaien van je wasmachine en het laden van je elektrische auto bij de overproductie van zonnestroom. Wij bieden hiervoor een geïntegreerde oplossing met SolarEdge Home. Dit systeem bewaakt, monitort en regelt de productie, het verbruik en de opslag van energie in realtime en zorgt voor een minimale belasting van de netaansluiting. Een meer collectieve benadering in het ontlasten van het stroomnet is bijvoorbeeld gebruikmaken van smart grids en intelligente vraagsturing. Daarin worden nu de eerste stappen gezet in techniek en dienstverlening, maar grootschalige toepassing ligt in de toekomst.’

Maar het probleem is acuut. In 2021 kwamen er duizenden klachten over afschakelende zonnepanelen binnen bij Nederlandse netbeheerders en de Vlaamse Ombudsman.
‘Ik zie dat hier en daar steeds meer pilots met curtailment worden opgestart. Maar dat is waarschijnlijk niet het optimale antwoord op het probleem. Het gebrek aan netcapaciteit is een probleem waar de netbeheerders nu werk van maken. Want dat kun je niet afwentelen op de consument. We willen allemaal zo snel mogelijk naar 100 procent duurzame energie. Het terugschroeven van de hoeveelheid zonne-energie werkt dan averechts. Sterker, er moet nog heel veel zonne-energiecapaciteit bij om de milieudoelstellingen te halen. Om dat mogelijk te maken, moet er ook geïnvesteerd worden in het elektriciteitsnet.’

De Nederlandse netbeheerder Liander riep onlangs op tot het versneld afbouwen van de salderingsregeling voor zonnepaneelbezitters en te starten met subsidie van de thuisbatterij. Hoe zie jij dat?
‘Het is een kwestie van balans. Het te direct uitfaseren van saldering kan grote gevolgen hebben, dat zien we bijvoorbeeld in Vlaanderen na het afschaffen van het recht op de terugdraaiende teller. Tegelijkertijd is het opslaan van energie onmisbaar om de vereiste flexibiliteit in een hernieuwbare- energiesysteem te garanderen. Dat betekent dat het stimuleren van en voorlichting geven over de uitrol van thuisbatterijen, buurtbatterijen en grid-opslagsystemen van groot belang is. De markten voor deze duurzame technologie zullen, net zoals die voor zonne-energie, niet vanzelf ontstaan.’

Dus de bal ligt in de hoek van de Nederlandse overheid?
‘Niet volledig. Technologie die slim energiebeheer ondersteunt, is cruciaal, vooral vanwege stijgende consumptiepatronen. Zo zal het opladen van elektrische voertuigen de hoeveelheid benodigde energie in woningen vergroten. Maar de overheid kan wel een grote rol spelen. Net zoals die de salderingsregeling heeft vormgegeven, zal die ook weer moeten worden uitgefaseerd zonder de consument te benadelen. De overheid kan tevens een grote invloed hebben op de opkomst van de thuisbatterij en het stimuleren en reguleren van de uitrol van grootschalige energieopslagsystemen. En de overheid heeft de mogelijkheid om belangrijke zaken in gang te zetten, bijvoorbeeld als het gaat om het geven van prikkels voor het vergroten van de netcapaciteit en het mogelijk maken voor netbeheerders om te investeren in energieopslag op het stroomnet.’