Het Dilemma | Invoering Vlaams capaciteitstarief: ‘Idee is goed, uitwerking kan eerlijker en beter’

Vanaf juli 2022 geldt in Vlaanderen het capaciteitstarief, alhoewel de Vlaamse politiek opnieuw lonkt naar uitstel. Het bedrag op de energierekening, of liever gezegd het distributietarief op die factuur, wordt afhankelijk van de pieken in stroomafname. Hoe hoger die zijn, hoe meer er wordt betaald. Is dit een goede zaak of niet?
‘Absoluut, in ieder geval in principe. De tijd van ongeremd zonne-energie op het elektriciteitsnet gooien om die er achteraf weer af te halen, raakt ten einde in Vlaanderen. Dat is de evolutie die we doormaken – het moet ook om een duurzaam energiesysteem te realiseren. Alles wat bijdraagt aan het afstemmen van vraag en aanbod is een goed idee, dus ook het capaciteitstarief. Kijk naar de grote congestieproblemen op het elektriciteitsnet in Nederland. Wij zijn daar nog niet, omdat onze netinjectie meer verdeeld is en in Vlaanderen niet aan de lopende band grote zonneparken worden ontwikkeld. Maar wat niet is, kan zeker nog komen. De elektrische auto zal snel en massaal doorbreken. Als we die allemaal op hetzelfde moment gaan laden dan vraagt dat heel veel vermogen en hebben we een probleem. Dat los je niet op door heel veel zware kabels de grond in te graven, niet efficiënt althans.’

Wel via het capaciteitstarief?
‘Het zal een verandering in gedrag bewerkstelligen, en niet alleen wat betreft energieconsumptie. Het stimuleert ook de aanschaf van duurzame energietechnologie zoals zonnepanelen en thuisbatterijen. Hiermee kun je immers flexibiliteit in je stroomafname creëren. Deze regulering moedigt ook het ontwikkelen van steeds innovatievere technologie aan voor het beter en goedkoper elimineren van piekafnames uit het net. Wij bieden die ook al aan, bijvoorbeeld in de vorm van slimme laadpalen en een intelligent batterijsysteem dat extra vermogen geeft bij piekafname. Daarnaast hebben we ook een toestel dat ervoor zorgt dat het overschot aan opgewekte zonnestroom niet het net opgaat, maar wordt gebruikt voor het verwarmen van water in de boiler.’

Toch wordt de invoering van het capaciteitstarief niet door iedereen met gejuich ontvangen…
‘Dat is heel begrijpelijk. De invoering zorgt voor onzekerheid over de toekomstige energierekening; niemand ziet die graag stijgen. Tegelijkertijd kost de energietransitie gewoonweg geld, dat is een gegeven. Maar het is vooral de uitwerking die stukken beter kan. Het capaciteitstarief wordt bepaald op basis van het uitlezen van de digitale meter. Heb je die niet, en dat geldt voor heel veel mensen in Vlaanderen, dan betaal je een forfaitair bedrag. Die bijdrage is vastgesteld op 2,5 kilowatt aan piekcapaciteit. Dat is zeer weinig. Dientengevolge worden mensen met een digitale meter in vergelijking zwaar belast. Dat is bijzonder oneerlijk en het ondermijnt het draagvlak voor deze maatregel en voor de invoering van de digitale meter.’

Hoe kan het dan beter?
‘Nu overheerst toch vooral het gevoel van straf krijgen. Dat is ook terecht. Je wordt immers financieel aangepakt voor dat ene kwartier waarop je thuis een feestje geeft en je frietpan, kookplaat, micro en terrasverwarming aanzet. Tenminste, als je die digitale meter hebt. Dat voelt niet lekker aan. Er is echter een veel positievere aanpak mogelijk. Ik denk dat er meer draagvlak zou ontstaan door hogere distributieprijzen te vragen op de echte piekmomenten, en lagere in de absolute daluren. Ik heb het dus over een dynamische netvergoeding, bijvoorbeeld per uur, die jaarlijks wordt vastgesteld. Ga je dan even in het rood, dan betaal je wel meer, maar heeft dat geen gevolgen voor de volledige maand of het hele jaar. Dan ontstaan er opeens echte businesscases voor tijdgebonden energieconsumptie en het opwekken en opslaan van duurzame energie. Zo haal je de scheefheid en emotie uit dit verhaal en schep je duidelijkheid en keuzevrijheid.’