Ambtenaren vragen aandacht van nieuwe ministers voor vol stroomnet, mogelijk rol Rijk bij financiering

De ambtenaren van het ministerie van Economische Zaken en Klimaat schrijven dit in het introductiedossier dat zij hebben voorbereid voor minister Micky Adriaansens van Economische Zaken en Klimaat, minister Rob Jetten van Klimaat en Energie en staatssecretaris Hans Vijlbrief van Mijnbouw.

Optelsom van factoren
‘Er is sprake van grote en toenemende transportschaarste op de elektriciteitsnetten, waarbij de problematiek speelt bij zowel de regionale als landelijk netbeheerder’, vatten zij de problemen samen. ‘De problematiek speelt enerzijds voor de invoeding van hernieuwbare elektriciteit die vaak gesitueerd is/wordt in het buitengebied waar het elektriciteitsnet van oudsher “dun” is en dus fors uitgebreid moet worden. Anderzijds speelt de problematiek in toenemende mate ook voor afname van elektriciteit, waardoor het vestigen of uitbreiden van (nieuwe) bedrijven wordt belemmerd, zoals rond Schiphol en in delen van Amsterdam. Dit kan ook gevolgen hebben voor de woningbouwopgave. Oorzaak hiervan is een optelsom van factoren, zoals de forse groei in vraag naar transportcapaciteit als gevolg van de groeiende, digitaliserende en elektrificerende economie en energietransitie, lange doorlooptijden voor infrastructuur- projecten en het tekort aan technisch geschoold personeel.’

Klimaatdoelen belemmerd
De ambtenaren bevestigen in het introductiedossier nog maar eens dat de congestie op het stroomnet de energietransitie en het behalen van de klimaatdoelen belemmert. ‘Bij transportschaarste kan de industrie niet elektrificeren, staat de ombouw van de gebouwde omgeving volledig stil, kan er niet meer zon en wind op land gerealiseerd worden, kan de elektriciteit van wind op zee niet door Nederland getransporteerd worden naar de vraag en kan er geen versnelling van elektrisch vervoer plaatsvinden.’

Onderzoek naar rol Rijk
Om voldoende kapitaal aan te kunnen trekken, moeten netbeheerders beschikken over voldoende eigen vermogen. Het is voor de 3 grote regionale netwerkbedrijven – Alliander met netbeheerders Liander, Stedin en Enexis – volgens de ambtenaren echter onzeker of de huidige aandeelhouders, gemeenten en provincies, bereid en in staat zijn om het eigen vermogen voldoende te versterken.

‘Het gaat hierbij in totaal om een eigen vermogensbehoefte van 4,7 miljard euro tot 2030. Ook na 2030 zal de eigenvermogensbehoefte nog significanter zijn. Ambtelijk wordt verkend of het Rijk hier een rol in kan spelen, zodat een nieuwe kabinet hier een keuze over kan maken. De urgentie is voor regionaal netwerkbedrijf Stedin het grootst. Stedin heeft in april 2022 zicht op een oplossing nodig om zijn kredietwaardigheid op peil te houden. De 44 gemeentelijke aandeelhouders van Stedin kijken na de laatste kapitaalstorting van 200 miljoen euro nadrukkelijk naar het Rijk.’

De ambtenaren zien het daarbij als een serieuze optie (red. zie kader) vanuit de rijksoverheid financiering te verstrekken aan de regionale netbeheerders via garantieleningen of deelname als aandeelhouder.