‘Ook consumenten met zonnepanelen kunnen én moeten in toekomst bijdragen aan flexibiliteit’

In 2007 werden de eerste stappen gezet in het smartgridproject PowerMatching City. 40 huishoudens in Hoogkerk bij Groningen werden voorzien van met elkaar communicerende zonnepanelen, innovatieve verwarmingstoestellen en witgoedapparatuur. Daarmee werd een van de eerste in het oog springende demonstraties van een intelligent energienetwerk in Nederland gelanceerd, wat onder andere tot de verbeelding sprekende televisiebeelden van zichzelf inschakelende wasmachines opleverde.

Experimenten
Han Slootweg, directeur Assetmanagement bij netbeheerder Enexis, constateert dat sindsdien de tijd niet heeft stilgestaan. Heel wat pilots met smart grids zagen het leven, bijvoorbeeld in de Muziekwijk in Zwolle en de wijken Meulenspie en EasyStreet in Breda. Daar werd onder de noemer Jouw Energie Moment (JEM) een energiemanagementsysteem getest dat zorgt voor een optimale afstemming van energievraag, lokale energieopwekking en de capaciteit van het elektriciteitsnet. Vele kregen ook opvolging. Daarbij werd de functionaliteit van smart grids, zowel technisch als vanuit menselijk gedrag, steeds verder verkend. Maar wat hebben deze experimenten met slimme energienetwerken nu eigenlijk opgeleverd? Kunnen de vruchten – nu het stroomnet voller en voller raakt –geplukt worden?

Meer dan slimme wasmachine
‘De energietransitie stelt ons voor grote opgaven’, stelt Slootweg. ‘De nodige flexibiliteit bewerkstelligen binnen een hernieuwbaar- energiesysteem is niet eenvoudig. Daar is meer dan een slimme wasmachine voor nodig. Mensen gaan hun koffiemomentje in de ochtend en de voetbalwedstrijd in de avond echt niet verplaatsen, en dat is ook logisch. Tegelijkertijd zien we dat smart grids – zeker met de opkomst van thuisbatterijen, elektrische auto’s en warmtepompen – een belangrijke rol kunnen spelen in het ontsluiten van de benodigde flexibiliteit. Bovendien hebben we aangetoond dat er absoluut sprake is van flexibiliteit bij huishoudens.’

Capaciteitstarief invoeren
Op de vraag hoe netwerkbedrijven naar die wetenschap gaan handelen, schetst Slootweg 2 routes. De eerste is een financiële incentive; het aanpassen van de tarieven van de netbeheerder.

‘Op dit moment betalen alle huishoudens – of je nu in een sociale huurwoning of een villa woont, en in een elektrische auto of een diesel rijdt – hetzelfde transporttarief aan de netbeheerder’, aldus Slootweg. ‘Wij willen als netbeheerders toe naar een systeem waarbij de hoogte van dat bedrag afhankelijk is van je werkelijke gebruik van het net. Belast je het meer, dan betaal je meer. Het invoeren van zo’n flexibel tarief stimuleert huishoudens hun energiegedrag aan te passen. Dat hebben we bijvoorbeeld gezien in de opvolger van Jouw Energie Moment – JEM 2.0. Het invoeren van zo’n nieuw systeem is uiteraard niet alleen aan ons als netbeheerders, daar zijn vele stakeholders bij betrokken, waaronder de overheid als wetgever. Maar het gesprek wordt gevoerd!’

Congestiemanagement
Een tweede belangrijke mogelijkheid die netbeheerders zien voor het stimuleren van huishoudens om meer flexibiliteit op het net te bewerkstelligen, is die via congestiemanagement. Die systematiek focust zich op specifieke plekken waar een kritische netbelasting ontstaat, bijvoorbeeld door de invoeding van stroom door zonneparken. ‘Op die locaties kunnen we met behulp van smart grids en intelligente vraagsturing ook huishoudens bewegen tot het ontlasten van het stroomnet. Op dit moment lijkt dit nog toekomstmuziek. Maar binnen afzienbare termijn zal het technisch mogelijk zijn. Op dit moment werkt de Autoriteit Consument & Markt (ACM) aan het formuleren van de kaders voor congestiemanagement. Daadwerkelijke implementatie zal daarna snel volgen, al zullen waarschijnlijk eerst zakelijke klanten participeren en pas in een later stadium huishoudens. De energietransitie heeft een enorme technische en financiële impact. Om die in goede banen te leiden, hebben we flexibiliteit nodig, en daar moeten nu écht stappen in worden gezet.’

Bekijk een overzicht van thuisbatterijen om zonne-energie op te slaan die in Nederland te koop zijn hier in de Solar Magazine Productzoeker.