Onderzoek AEF: pilotregeling Noord-Holland voor zonnepanelen bij scholen succesvol

Om zonnepanelen op daken aan te jagen en te stimuleren heeft de provincie Noord-Holland enkele jaren geleden 3 pilotregelingen vastgesteld. De pilots zijn onderdeel van het stimuleringsbeleid voor zon-op-dak dat de provincie in de loop van dit kalenderjaar wil herijken.

Kansen
Om die reden heeft Andersson Elffers Felix (AEF) een onderzoek uitgevoerd naar de ervaringen met de pilotregelingen en daar lering uit te trekken. Daarnaast is verkend welke kansen er zijn om het stimuleringsbeleid zon-op-dak effectiever in te richten. Op basis van de inzichten heeft AEF een advies uitgebracht over de herijking van het beleid.

De pilotregelingen kennen volgens de onderzoekers wisselende resultaten, maar leveren alle nuttige inzichten op voor de herijking. Zo blijkt dat de pilotregelingen er slechts deels in geslaagd zijn om hun doelstellingen te behalen. Dit is deels te verklaren door externe factoren, zoals de beperkte netcapaciteit en de coronacrisis. Bovendien kenden de regelingen een relatief korte doorlooptijd, terwijl het realiseren van zon-op-dak een proces van lange adem is.

Agrariërs
De ‘Regionale aanpak zon op agrarische daken’, uitgevoerd door LTO Noord, heeft veel belangstelling vanuit agrariërs opgeleverd, maar slechts een beperkt aantal SDE++-aanvragen en realisaties van zonnepanelen. Dit komt vooral door knelpunten in de netcapaciteit.

De ‘Versnellingsaanpak zon op bedrijfsdaken’, uitgevoerd door Over Morgen, heeft een aantal SDE++-aanvragen van bedrijven opgeleverd, maar minder dan beoogd. Het verzilveren van al toegekende SDE++-aanvragen is niet gelukt. De pilot bleek te weinig aansluiting bij de doelgroep te hebben en stuitte op concurrentie van andere provinciale initiatieven.

Scholen
De pilot Schooldakrevolutie, waarin de inzet van de stichting Schooldakrevolutie werd ondersteund, leverde veel interesse vanuit schoolbesturen en scholen op. De doelstelling voor SDE++-aanvragen vanuit scholen is bijna gerealiseerd, maar er zijn op basis van deze pilot nog veel aanknopingspunten om het aantal aanvragen uit te breiden.
Er komt een aantal nuttige lessen uit het onderzoek naar de pilots naar voren. Zo is in elke pilot de benaderwijze cruciaal gebleken voor het succesvol wekken van interesse, is de samenwerking met (lokale) partners doorslaggevend geweest voor succes en wordt het ontzorgen van de doelgroepen breed gezien als waardevol voor de ondersteuning van de markt voor zonnepanelen.

4 denklijnen
Op basis van de evaluatie heeft AEF de volgende 4 denklijnen geformuleerd om de herijking te structureren:

1. Subsidieregime van Rijk is leidend voor sluitende businesscase: basis voor het provinciale beleid om zon-op-dak te stimuleren, zou moeten zijn dat de businesscase van zonnepanelen sluitend is met een inzet van de subsidieregelingen van de rijksoverheid. Er is geen behoefte aan een financieel arrangement vanuit de provincie om de businesscase van zonnepanelen te subsidiëren of met leningen te financieren.
2. Dynamiek van markt is motor voor realisatie: het gegeven dat zonnepanelen en de realisatie daarvan tegenwoordig marktrijp zijn, is een belangrijke verklaring voor de geconstateerde enorme versnelling in de realisatie van zon-op-dak. Om de doelstellingen van de provincie voor zon-op-dak te realiseren, is het van belang deze marktdynamiek te koesteren en niet als onbedoeld effect van ambitieus overheidshandelen te verstoren.
3. Ontzorging en innovatie zijn sleutels voor de provincie: zon-op-dak realiseren heeft een hoge ‘gedoe-factor’. Daarnaast is het goed mogelijk dat de versnelling in de afgelopen jaren gerealiseerd is bij een actieve doelgroep en op relatief gemakkelijke daken. Het voortzetten van de groei uit de afgelopen jaren is geen vanzelfsprekendheid. In dit licht denkt AEF dat ook na herijking een actief stimuleringsbeleid vanuit de provincie zinvol is. Daarbij zouden er 2 motto’s moeten zijn: ‘ondersteun wat marktrijp is’ en ‘jaag aan wat nog ontwikkeld moet worden’.
4. Programmatische aanpak leidt tot doelgerichte samenhang: doordat de provincie langs vele lijnen betrokken is bij het verduurzamen van bedrijven, instellingen en particulieren in Noord-Holland is het niet altijd helder langs welke lijnen de provincie verduurzaming van bedrijven en instellingen in het algemeen en zon-op-dak in het bijzonder stimuleert. Dit kan leiden tot verwarring en regelingen die met elkaar wedijveren. Inbedding van het stimuleringsbeleid in een programmatische samenwerking gericht op verduurzaming van bedrijven en instellingen binnen de provinciale organisatie, waarbij de provincie aansluit bij de samenwerking van gemeenten op (deel)regionaal niveau is daarom van belang.

Aanbevelingen
De 4 denklijnen zijn tot slot door AEF vertaald in 13 aanbevelingen voor de herijking van het stimuleringsbeleid voor zon-op-dak.

Samenvattend adviseert AEF het stimuleringsbeleid programmatisch in te steken, regionaal te organiseren en te richten op ontzorging en innovatie, waarbij gebruik wordt gemaakt van de markt.