Onderzoek drijvende zonnepanelen GroenLeven: waterkwaliteit blijft gelijk, voldoende zuurstof in water

Op verzoek van GroenLeven onderzoekt ATKB - Buro Bakker het effect van de drijvende zonnepanelen op de waterecologie en biodiversiteit. Daarnaast heeft de Hanzehogeschool Groningen 1 jaar lang de waterkwaliteit gemeten onder en naast het drijvend zonnepark op de Bomhofsplas. De eerste resultaten van beide onderzoeken zijn nu bekendgemaakt. De hoofdonderzoeksvraag was: welke effecten hebben drijvende zonneparken op de ecologie van de locatie?

Meer onderzoek nodig
‘Ons onderzoek laat beperkte negatieve en positieve effecten op de ecologie zien van diepe zandwinplassen, er is echter meer onderzoek nodig om langetermijneffecten goed in kaart te brengen’, duidt Douwe Schut, projectleider Terrestrische ecologie van ATKB - Buro Bakker. ‘Dit verkennende onderzoek vond plaats in de maanden voorafgaand, tijdens en in de eerste maanden na de aanleg van het zonnepark. Hierdoor was het mogelijk de eerste effecten te meten. Dit onderzoek geeft een eerste beeld en biedt daarmee goede handvaten waar rekening mee gehouden kan worden bij de ontwikkeling van nieuwe drijvende parken.'

Waterkwaliteit en -dynamiek
ATKB - Buro Bakker en de Hanzehogeschool hebben onderzoek gedaan naar de waterkwaliteit van de Bomhofsplas met het drijvende zonnepark. ‘Belangrijkste resultaat is dat het zuurstofgehalte onder de drijvende zonnepanelen op de industriële zandwinplas in Zwolle op een goed niveau blijft, net als in het omringende water’, stelt onderzoeker Floris Boogaard, als lector Klimaatadaptatie verbonden aan het Kenniscentrum NoorderRuimte van de Hanzehogeschool Groningen. ‘Dit valt te verklaren doordat de wind het wateroppervlak onder de zonnepanelen nog goed kan bereiken. Net als het zonlicht, zoals blijkt uit de onderwaterbeelden.’

ATKB - Buro Bakker meet weliswaar een lager zuurstofgehalte onder de zonnepanelen, maar deze waarde ligt volgens de onderzoekers ruimschoots binnen de klasse die als goed wordt gezien. Volgens hen blijkt uit onderzoek dat de waterkwaliteit gelijk is aan de kwaliteit die normaliter in diepe plassen wordt waargenomen. Het zonne-energiesysteem werkt verder niet beperkend voor de vorming van een zogenaamde spronglaag in het water. Een spronglaag vormt de grens tussen 2 waterlagen met verschillende temperaturen of dichtheden en is bepalend voor de ecologische processen onder het wateroppervlak van diepe plassen.

Voedselrijkdom
Tevens is het chlorofyl-A-gehalte – waarmee het gehalte fytoplankton gemeten wordt en zo de voedselrijkdom – in de zandwinplassen relatief laag gebleven. Dit past bij het bestaande beeld van diepe plassen.

ATKB - Buro Bakker constateert dat de aanwezigheid van het zonnepark tot minder windwerking op het wateroppervlak leidt. Doordat het zonnepark de zuidwestelijke wind, die in Nederland veelvuldig waait, als het ware breekt, ontstaat er minder stroming en minder golfslag met minder afkalving van de oevers in het noordoosten van de plas tot gevolg. Daardoor krijgt de vegetatie in de oever meer rust en de mogelijkheid om uit te breiden. Een dergelijk effect is niet meetbaar in een eerste jaar na aanleg, maar dit zal in het vervolgonderzoek aandacht krijgen.

Visgemeenschap
Ook loopt het onderzoek naar het effect op de visgemeenschap in de plas. Hoewel de resultaten hiervan momenteel nog geen conclusies opleveren, kan volgens de onderzoekers al wel gesteld worden dat er nog geen negatieve effecten zichtbaar zijn. Bij de Bomhofsplas zijn onder andere biohutten geïnstalleerd om de vispopulatie te stimuleren. Meerjarig onderzoek is nodig om duidelijkere resultaten vast te stellen.

Begin meerjarig onderzoek
De tussentijdse resultaten zijn locatiegebonden en hebben specifiek betrekking op het drijvende systeem van GroenLeven. Willem Biesheuvel, projectmanager drijvende zonneparken bij GroenLeven, legt uit: 'De resultaten van een ander drijvend zonne-energiesysteem op een waterpartij met een andere diepte of ecologisch klimaat zouden heel anders uit kunnen pakken. Het is daarom goed om uitgezocht te hebben dat de manier waarop GroenLeven het specifiek aanpakt geen negatieve effecten lijkt te hebben op de ecologie.’

Het huidige onderzoek en de bijbehorende resultaten geven volgens Biesheuvel al een goed inzicht in de (verwachte) effecten onder bepaalde omstandigheden. ‘Er is daarnaast langer onderzoek nodig om het totaalplaatje te kunnen schetsen; eventuele langetermijneffecten worden pas na een aantal jaren zichtbaar. Daarom blijven we ook de komende jaren de ecologische omstandigheden in de plassen monitoren om een nog beter beeld te vormen, zodat we kunnen bijsturen als dat nodig blijkt te zijn op basis van het onderzoek. Ook zal er meerjarige waterkwaliteitmonitoring gedaan worden op meerdere drijvende zonneparken van GroenLeven.’