Zonnepanelen grote afwezige in Nationale Milieudatabase: fabrikanten moeten investeren in nieuwe productgerichte milieudata

Als producenten van zonnepanelen, omvormers en zonnecollectoren echter niet snel in actie komen, dreigen zij de boot van de nieuwbouwmarkt te missen. ‘Een individuele productkaart voor een zonnepaneel, zonnecollector of omvormer is voor fabrikanten niet alleen een mooie marketingtool, maar vergroot ook simpelweg de vraag naar hun producten vanuit de nieuwbouwmarkt’, stelt Jan-Willem Groot, sinds 1 januari directeur van de Stichting Nationale Milieudatabase.

3.000 productkaarten
De Nationale Milieudatabase (NMD) bevat momenteel zo’n 3.000 productkaarten. Dat aantal moet in de komende jaren groeien. Wie een nadere blik werpt op de milieudatabase ziet dat deze nog maar beperkt gevuld is met data over zonne-energieproducten. Voor fabrikanten van zonnepanelen en omvormers, zonnecollectoren en zonneboilers is het dan ook noodzaak om te investeren in productgerichte milieudata. Doen zij dat niet, dan zal de vraag vanuit de nieuwbouwmarkt mogelijk afnemen omdat de categorie 3 (red. zie paragraaf categorie 1, 2 of 3) productkaarten in de milieudatabase voor zonne-energie relatief ongunstige milieudata bevatten door een opslagfactor in milieukosten van 30 procent.

MilieuPrestatie Gebouwen (MPG)
De basis voor de milieudatabase wordt gevormd door de Bepalingsmethode Milieuprestatie Bouwwerken, kortweg ‘Bepalingsmethode’. Het is een uniforme meetmethode voor de MilieuPrestatie Gebouwen (MPG)-berekening. Die is in Nederland verplicht bij elke aanvraag voor een omgevingsvergunning voor nieuwe kantoorgebouwen groter dan 100 vierkante meter en voor nieuwbouwwoningen. De MPG-waarde geeft aan wat de milieubelasting is van de bouwproducten die in een gebouw worden toegepast. Hoe lager de MPG-waarde, hoe duurzamer het productgebruik.

Per 1 januari 2018 geldt voor de MPG-eis een maximumgrenswaarde van 1,0. Op 1 juli 2021 wordt de milieuprestatie voor nieuwe woningen (red. noot: niet voor kantoren) aangescherpt van 1,0 naar 0,8. Het doel is om de eis stapsgewijs scherper te stellen en uiterlijk in 2030 te halveren. Bovendien onderzoekt stichting NMD ook hoe de wettelijke eisen verbreed kunnen worden van nieuwbouw naar renovaties en naar andere gebruiksfuncties dan alleen wonen. Daarmee zal het belang van de milieudatabase in de komende jaren voor de zonne-energiesector enkel toenemen.

Levenscyclusanalyse
Om de milieubelasting van een product of productgroep te bepalen, wordt een levenscyclusanalyse (LCA) uitgevoerd. Dit kan gedaan worden door een interne of externe LCA-uitvoerder naar keuze. De opgestelde LCA moet voordat deze wordt opgenomen in de Nationale Milieudatabase worden getoetst door een van de 20 door Stichting NMD erkende LCA-deskundigen. De LCA resulteert in 19 indicatoren voor de milieubelasting van een product. Al deze indicatoren worden samengevoegd tot één waarde: de schaduwkosten per eenheid van het product. De MPG van een gebouw is de som van de schaduwkosten van alle toegepaste producten in een gebouw.

Voor Nederland worden de kenmerken van producten uit de LCA’s verzameld in de milieudatabase. Een producent of leverancier moet er zelf voor zorgen dat een product in de NMD wordt opgenomen met een zogenaamde productkaart. ‘Een productkaart bevat algemene informatie over het desbetreffende product, zoals naam, levensduur en functionele eenheid’, legt Groot uit. ‘Aanvullend daarop bevat een productkaart milieu-informatie die verkregen is uit de levenscyclusanalyse. Met een productkaart kun je dus zien wat de milieu-impact van een product is. Dat geeft fabrikanten die voor individuele producten een MKI-waarde laten vaststellen een significante voorsprong.’

Categorie 1, 2 en 3
Er zijn in de NMD 3 categorieën productkaarten te onderscheiden. Productkaarten met merkgebonden data van fabrikanten en toeleveranciers vallen onder categorie 1. Productkaarten met merkongebonden data (merkloos) van groepen van fabrikanten en/of toeleveranciers en branches vallen onder categorie 2. Tot slot is er categorie 3; productkaarten met merkongebonden data (merkloos) vergaard door de Stichting NMD.

‘De categorie 1- en 2-productkaarten zijn scherper en geven de milieu-impact beter weer’, duidt Groot. Als het niet lukt om die categorie 1- of 2-data te verzamelen – wat bij zonnepanelen, zonnecollectoren en warmtepompen het geval is – dan worden de data in opdracht van de Nationale Milieudatabase verzameld door een externe partij voor een categorie 3-productkaart. Nadeel is dat deze productkaarten als “straf” een toeslag van 30 procent op de milieukosten kennen. ‘Dat is als het ware een soort veiligheidsmarge, omdat de productkaarten productspecifieke informatie missen. Momenteel is iets meer dan de helft van de productkaarten categorie 3.’

Voordelen categorie 1
De voordelen van een categorie 1-productkaart zijn dan ook evident. Categorie 3-productkaarten leveren hoge schaduwprijzen op. Dat is een significant nadeel, want hoe scherper de MPG-eis uit het Bouwbesluit wordt, hoe meer de productkaarten een rol van betekenis gaan spelen bij de vaststelling van de milieuprestatie van een gebouw. Ter illustratie: de categorie 3-productkaart voor een monokristallijn zonnepaneel met een vermogen van 300 wattpiek kent een MPG-score van 50,33. De categorie 1-productkaart van een zonnepaneel van JA Solar met een vermogen van 320 wattpiek kent een MPG-score van 19,34. Dat is een verschil van maar liefst 60 procent.

‘Er is vooralsnog één zonnepaneelfabrikant die de gunstige categorie 1-productkaarten heeft laten maken voor 3 typen zonnepanelen’, duidt Groot. ‘Uiteraard kan een fabrikant voor al zijn verschillende producten een productkaart laten maken. Overigens zijn ook voor zonneboilers nog geen categorie 1-productkaarten te vinden in de milieudatabase.’

Lees hier het volledige artikel ‘Fabrikanten van zonnepanelen moeten investeren in productgerichte milieudata om boot niet te missen’ in de mei 2021-editie van Solar Magazine.