Olof van der Gaag (NVDE): ‘We kunnen studenten niet als kroketten uit de muur trekken’

De Nederlandse Vereniging Duurzame Energie (NVDE) luidde eind februari de noodklok. Met het huidige tempo van de energietransitie is het gebrek aan goede arbeidskrachten in de duurzame-energiesector al groot. Versnelt Nederland daarin om aan de nationale en internationale klimaatafspraken te voldoen, dan groeit deze mismatch op de arbeidsmarkt exponentieel.

Extra inspanning
‘Het Planbureau voor de Leefomgeving berekende dat Nederland bij een ongewijzigd klimaatbeleid de uitstoot van CO2 in 2030 heeft teruggebracht met 34 procent’, aldus NVDE-directeur Olof van der Gaag. ‘Het doel is echter een afname van 49 procent. Er moet dus een tandje bij. Ecosys berekende voor ons dat voor het realiseren van die extra inspanning 23.000 tot 28.000 extra werknemers nodig zijn. We hebben het dan over voltijdbanen. Die mensen zijn er niet. Dat betekent dat er actie moet worden genomen, en wel direct.’

Klimaatontkenners
Dat NVDE het onderzoek van Ecosys in verkiezingstijd presenteerde, is geen toeval. Allereerst onderstreepte het daarmee het belang van de energietransitie in een tijd waarin de pijlen vooral gericht zijn op het oplossen van de coronacrisis.

Van der Gaag: ‘Met klimaatontkenners is het lastig discussiëren. Maar er zijn ook nog steeds mensen die om andere redenen niet enthousiast zijn over de energietransitie, bijvoorbeeld omdat ze denken dat het ten koste gaat van werkgelegenheid. Wij willen hen duidelijk maken dat het juist een banenmotor en economische kracht van de toekomst is. Daarnaast ging het ons om het creëren van een bijbehorend bewustzijn. Binnen de actuele politieke constellatie is er voldoende draagvlak voor die 49 procent CO2-reductie. Binnen de EU is afgesproken dat we zelfs naar -55 procent gaan. Zonder mensen die het moeten uitvoeren - die windmolens en zonnepanelen daadwerkelijk plaatsen – gaat dat echter gewoonweg niet lukken.’

Fors ingrijpen
Dat het huidige gebrek aan technische medewerkers groot is, wordt geïllustreerd door het aantal openstaande vacatures bij de netbeheerders, zo’n 1.500. Als die professionele grote bedrijven al moeite hebben met het aantrekken van de juiste mensen, dan is het logisch dat vele kleinere bedrijven in de duurzame-energiesector het op dit vlak nog lastiger hebben.

‘Die situatie zal verder verslechteren als er niet fors wordt ingegrepen’, aldus Van der Gaag. ‘Tegenover die significant groeiende vraag naar mensen, staat immers ook nog eens een sterk afnemend aanbod. TNO berekende eerder dat voor iedere baan die in de fossiele-energiesector verloren gaat, er 7 bij komen in de hernieuwbare-energiesector. Ecosys constateert dat het aantal technische mbo-studenten het komende decennium bovendien afneemt met zo’n 24.000 mensen. Ook het aantal gediplomeerden met hbo-techniek daalt. Dat maakt de crisis op de arbeidsmarkt compleet, temeer omdat we ook nog eens concurreren met andere technische branches.’

Directe prikkel
Ecosys pleit in het onderzoek dat het voor NVDE deed voor een diversiteit aan maatregelen - vele op het vlak van scholing - om het tij op de arbeidsmarkt voor de duurzame-energiesector te keren. Een daarvan is allereerst symbolisch, maar daarom volgens Van der Gaag niet minder effectief.

‘Je kunt technologiestudenten niet als kroketten uit de muur trekken. We moeten de populariteit van relevante opleidingen wezenlijk vergroten. Dat kan onder andere door afgestudeerde technische mbo-studenten een titel te geven. Naast deze meer dan terechte vorm van maatschappelijke waardering moeten we als directe prikkel voor hen het collegegeld afschaffen. Meisjes mogen van ons bovendien een bonus krijgen om ze extra te stimuleren in een keuze voor techniek. Daarnaast moet er een omscholingsfonds komen voor mensen die hun baan verliezen. Of ze nu in de oude energievoorziening of een andere sector werkten en bijvoorbeeld werkloos werden door de coronacrisis, onze sector biedt hen kansen. Naast dit soort opgaven voor de overheid is het natuurlijk zaak dat ook bedrijven hun verantwoordelijkheid nemen. Werknemers willen over het algemeen zekerheid in de vorm van een vaste baan. Ze willen waardering, ook in de vorm van goede arbeidsvoorwaarden. Zeker de jongere generatie wil zich kunnen ontwikkelen. Daar ligt een opgave voor werkgevers. En zij kunnen bijvoorbeeld ook bijdragen door veel liefde en tijd in stageplaatsen voor allerhande mensen te steken. We moeten er dus met zijn allen onze schouders onder zetten om dit grote en acute probleem af te wenden.’