In dit rapport analyseert TenneT of er voldoende productiecapaciteit in Nederland beschikbaar is om aan de nationale elektriciteitsvraag te kunnen voldoen op de korte, middellange en lange termijn.
Duurzame energie
Tot 2025 kan de leveringszekerheid in Nederland met binnenlandse productie worden gegarandeerd. Na 2025 wordt Nederland afhankelijker van import maar blijft de leveringszekerheid binnen de norm. Het elektriciteitssysteem wordt afhankelijker van weersinvloeden door de toename van duurzame energie uit wind en zon. Flexibilisering van de vraag naar energie wordt essentieel voor het versterken van de leveringszekerheid.
In 2020 was de leveringszekerheid van het netwerk van TenneT 99,9999 procent. De elektriciteitsvoorziening in Nederland behoort hiermee tot de betrouwbaarste ter wereld. Maarten Abbenhuis, chief operational officer van TenneT, hierover: ‘Importafhankelijkheid hoeft geen probleem te vormen voor de leveringszekerheid. Ook in het verleden heeft Nederland perioden gekend van importafhankelijkheid zonder dat de leveringszekerheid in gevaar kwam. We investeren daarom ook in extra verbindingen met onder andere België, maar ook onderzoeken we de mogelijkheden voor een sterkere verbinding met het Verenigd Koninkrijk via de eerder aangekondigde Windconnector. Het is van Europees belang om beschikbare productiecapaciteit met elkaar af te stemmen om gelijktijdige tekorten als gevolg van weersomstandigheden te voorkomen.’
Voldoende elektriciteitsproductievermogen
TenneT concludeert in het rapport dat in Nederland tot 2025 voldoende binnenlandse productiecapaciteit aanwezig is om de nationale elektriciteitsvraag te dekken. Door TenneT’s transportverbindingen met het buitenland is er ook in extreme scenario’s geen overschrijding te verwachten van de norm van 4 uur per jaar tekort aan elektriciteitsaanbod ten opzichte van de vraag.
‘Vanaf 2025 neemt in Nederland het aantal gascentrales af en vanaf 1 januari 2030 geldt het verbod op de inzet van kolen voor elektriciteitsproductie. Ook zal het elektriciteitsverbruik toenemen’, schrijft TenneT. ‘Hierdoor groeit naar verwachting de afhankelijkheid van het buitenland voor de leveringszekerheid. Op basis van huidige gegevens is in het buitenland voldoende elektriciteitsproductievermogen beschikbaar voor export naar Nederland. Het gemiddelde tekort overschrijdt daardoor ook in 2030 niet de norm van 4 uur; bij extreme weerssituaties kan de norm echter worden overschreden.’
Zonnestroom
TenneT neemt in zijn prognoses aan dat ook in de komende jaren de groei van zonnestroom zal aanhouden. ‘Voor 2025 wordt een capaciteit voorzien van 11,9 gigawatt dat doorgroeit naar 26,9 gigawatt in 2030 conform de uitwerking van het Klimaatakkoord.’
In zijn monitoring kiest TenneT voor een vrij conservatieve benadering ten aanzien van het beschikbaar komen van vermogen binnen een bepaald kalenderjaar, om zo rekening te houden met de grote mate van onzekerheid van de beschikbaarheid van dit vermogen. De inbedrijfname van nieuw productievermogen in de loop van een toekomstig kalenderjaar wordt door TenneT in het eerstvolgende jaar meegenomen in de marktsimulaties van de monitoring.
Overleg met omringende landen
Door het toenemende belang van import en export voor de leveringszekerheid van Nederland en de omringende landen is het volgens TenneT cruciaal dat Nederland overleg voert met omringende landen over de beschikbare productiecapaciteit voor elektriciteit en over ontwikkeling van de vraag (red. vraagrespons, oftewel demand side response) om gezamenlijk tekorten te voorkomen.
Vraagrespons is de algemene term voor de reactie van elektriciteitsverbruikers op (hogere) elektriciteitsprijzen. Sommige marktpartijen zullen hun belasting verminderen in geval van hogere prijzen op de markt. In de huidige markt is er nog sprake van beperkte vraagresponsvolumes. ‘Flexibilisering van de vraag naar elektriciteit is doorslaggevend om de energietransitie te laten slagen’, stelt TenneT. ‘Als de vraag beter is afgestemd op het aanbod wordt het systeem minder afhankelijk van weersinvloeden.’
4.000 megawatt flexibel vermogen
DNV GL heeft in opdracht van onder meer TenneT een studie gedaan naar de mogelijke bijdrage van industriële inzet aan leveringszekerheid. In de Monitoring Leveringszekerheid is nu gerekend met een conservatieve schatting van 700 megawatt flexibel vermogen vanuit de industrie.
Uit de studie blijkt dat er op dit moment al een potentieel is van zo’n 3.400 megawatt, oplopend tot 4.000 megawatt in 2030. Hiervoor zijn nadere afspraken met de industrie nodig en een verdere uitwerking van de verdienmogelijkheden voor afnemers die hun vraag flexibiliseren.
De september 2024-editie van Solar Magazine is verschenen. Het tijdschrift bevat artikelen over de toekomst van de Nederlandse pv-markt, negatieve stroomprijzen, de strijd tegen dwangarbeid en Solar Solutions Kortijk.