PBL over plannen energieregio’s: behalen doelen Klimaatakkoord wind- en zonne-energie geen gelopen race

Het Planbureau voor de Leefomgeving (PBL) concludeert in zijn eerste Monitor van de concept-RES’en dat er plannen genoeg zijn, maar de realisatiegraad van die plannen een risico vormt.

Hoog aandeel zonne-energie
Als onderdeel van de afspraken in het Nederlandse Klimaatakkoord werken in 30 regio’s de lokale overheden – te weten gemeenten, provincies en waterschappen – aan het opstellen van een Regionale Energiestrategie. De opgeleverde concept-RES’en zijn in de afgelopen periode doorgerekend door het PBL.

Het PBL heeft afgelopen oktober al een tussentijdse analyse over de concept Regionale Energiestrategieën (RES’en) gepresenteerd. Het PBL was destijds kritisch over de gevolgen van het hoge aandeel zonne-energie voor onder meer het stroomnet.

38,2 terawattuur
In de definitieve analyse stelt het PBL opnieuw vast dat de 30 regio’s een grote bereidheid tonen om bij te dragen aan het halen van het doel uit het Klimaatakkoord om in 2030 35 terawattuur elektriciteit op te wekken middels wind- en zonne-energie. Het PBL heeft berekend dat de optelsom van de regionale plannen zelfs leidt tot een bod van 52,5 terawattuur. De realisatie van de regionale plannen is zoals bekend met de nodige onzekerheid omgeven.

Nadere verkenning levert namelijk een inschatting voor hernieuwbare-elektriciteitsproductie in 2030 op met een bandbreedte van 31,2 tot 45,7 terawattuur, en een middenwaarde van 38,2 terawattuur. Of het doel van 35 terawattuur wordt gehaald, is volgens de onderzoekers dan ook nog geen gegeven.

Sanering en realisatiegraad
De PBL-monitor geeft inzicht in de onzekerheden waarmee de realisatie van het bod van 52,5 terawattuur is omgeven. Ongeveer de helft van het bod is volgens de onderzoekers productie van hernieuwbare elektriciteit uit bestaande installaties of uit projecten waarvoor de middelen reeds beschikbaar zijn en die mogelijk op korte termijn worden gerealiseerd. De onzekerheden betreffen de sanering van verouderde windmolens voor 2030 en de realisatiegraad van geplande projecten. Het PBL heeft bij de inschatting daarvan gekeken naar de realisatiegraad van projecten voor hernieuwbare-elektriciteitsproductie in de afgelopen jaren.

De andere helft van het bod bestaat uit ambities die nog grotendeels concreet moeten worden gemaakt. PBL geeft een ruwe inschatting van het effect op de realisatiegraad van deze plannen waarbij alle grote onzekerheden rond ruimtegebruik, draagvlak en energiesysteemefficiëntie zijn samengevat.

Investeringen elektriciteitsnet
Een belangrijke onzekerheid is de capaciteit van het elektriciteitsnetwerk. Na bestudering van de analyses van Netbeheer Nederland komt het PBL tot de inschatting dat, om het doel van 35 terawattuur te kunnen behalen, forse extra investeringen in het elektriciteitsnetwerk nodig zijn. Beschikbaarheid van geschikte arbeidskrachten vormt daarbij mogelijk een extra knelpunt.

Alles wordt volgens het PBL pas echt duidelijk bij de nadere concretisering van de biedingen. Veel hangt namelijk af van de opbouw van het bod: de grootte en locatie van projecten en de verhouding tussen de elektriciteitsproductie uit zon en die uit wind. ‘Hoewel er grote verschillen zijn tussen de aanpak en mate van uitwerking van regio’s, zijn er ook veel overeenkomsten’, luidt de analyse van het PBL. ‘Van de 30 regio’s is er een groep van 10 regio’s die relatief veel ervaring heeft met de opwekking van hernieuwbare elektriciteit uit zonne- en vooral windenergie. Voor de volgende fase is het van belang om te onderzoeken wat andere regio’s kunnen leren van meer ‘ervaren’ regio’s en vice versa over toepassingen rondom netwerk, ruimtegebruik, organisatievormen en draagvlak.’

RES 1.0
Gemeenteraden, Provinciale Staten en de algemene besturen van de waterschappen hebben het laatste woord over de regioplannen: de RES 1.0. Het overgrote deel van de regio’s, 90 procent, is van plan om in de RES 1.0 ambities voor 50 procent lokaal eigendom op te nemen.

De definitieve besluitvorming vindt dit voorjaar plaats en de RES 1.0 moet voor 1 juli 2021 klaar zijn. De RES 1.0 wordt vervolgens verankerd in het ruimtelijk beleid van overheden, bijvoorbeeld in de structuur- of omgevingsvisie.

Lees al het laatste nieuws over de Regionale Energie Strategieën hier in het speciale dossier van de redactie van Solar Magazine.