Kalavasta: kernenergie niet goedkoper dan wind- en zonne-energie

Minister Wiebes stuurde onlangs een rapport van ENCO naar de Tweede Kamer waarin geconcludeerd wordt dat kernenergie een serieuze optie kan zijn naast energie uit wind en zon. De belangrijkste conclusies zijn dat de ENCO-onderzoekers stellen dat kernenergie niet duurder is dan wind en zon als alle kosten op dezelfde manier worden meegenomen. Nu zouden de extra kosten die voortvloeien uit zon en wind – zoals extra netwerkkosten, kosten voor balanceren van het net, aansluitingskosten – niet worden meegenomen in de berekeningen voor energie uit wind en zon. Ook zou volgens ENCO blijken dat de levensduurverlenging van een kerncentrale over het algemeen de goedkoopste manier is om CO2 te besparen.

Tegengestelde conclusies
Kalavasta heeft het ENCO-rapport nu vergeleken met het eerder dit jaar door minister Wiebes naar de Tweede Kamer verzonden rapport ‘Systeemeffecten van nucleaire centrales, in Klimaatneutrale Energiescenario’s 2050’. Dat rapport werd door Kalavasta zelf in samenwerking met Berenschot opgesteld. De rapporten geven tegengestelde conclusies als het gaat om de kosten van de inzet van nucleaire centrales tegenover zon en wind in het Nederlands energiesysteem in de toekomst.

5 hoofdafwijkingen
Kalavasta heeft nu 5 hoofdafwijkingen op papier gezet waarom de conclusies van de 2 rapporten zo verschillend zijn. Allereerst zijn volgens Kalavasta de investeringskosten van zon en wind in 2040 bij het ENCO-rapport hoger dan de huidige investeringskosten. ‘ENCO put uit diverse bronnen voor de investeringskosten voor zon en wind. Er wordt niet gemotiveerd waarom bepaalde aannames rond deze kosten gedaan worden. De investeringskosten voor 2040 die ENCO aanneemt, zijn echter hoger dan de huidige investeringskosten in 2020. Zo komt ENCO voor de investeringskosten voor zon in 2040 uit op 595 euro per kilowatt. In de basisbedragen die het PBL vastgesteld heeft voor zonnepanelen op land voor de SDE++ voor 2020 wordt gerekend met investeringskosten van 580 euro per kilowatt. … Dit heeft tot gevolg dat ENCO uitrekent dat de elektriciteitskosten (LCoE) van zon en wind in 2040 hoger zijn dan vandaag de dag. Het komt er dus op neer dat volgens de berekeningen van dit bureau de elektriciteitskosten van wind en zon gaan stijgen tussen nu en 2040.’

De aannames over de investeringskosten van op zon en wind gebaseerde elektriciteit van ENCO zijn volgens Kalavasta ‘een grote en ongemotiveerde afwijking van de huidige realiteit alsook de onderbouwde prognoses van vele instanties over de kostenontwikkelingen van deze technologieën’.

95 procent draaien
Ten tweede negeert ENCO volgens Kalavasta in zijn modellering de regels van de Nederlandse elektriciteitsmarkt; het gaat ervan uit dat kerncentrales in de toekomst 95 procent van de tijd draaien. Iets wat in de praktijk niet het geval zal zijn. Uit verkenningen van Kalavasta blijkt dat nucleaire centrales dan in een referentiescenario niet 95 procent van de tijd, maar minder dan 40 procent van de tijd draaien. Dat betekent vervolgens dat de kosten van nucleaire stroom meer dan 2 maal zo hoog worden.

ENCO voert daarnaast volgens Kalavasta geen gedegen systeemmodellering van het Nederlandse energiesysteem uit, maar enkel een eerste-ordeanalyse waarbij het voor een systeemanalyse resultaten uit andere studies citeert die ook geen betrekking hadden op het Nederlandse energiesysteem.

Sterk onderschat
Tot slot heeft ENCO naar weten van Kalavasta geen peer review gedaan waarbij eerder genoemde afwijkingen en tekortkomingen wellicht ontdekt hadden kunnen worden. Kalavasta hierover: ‘De ENCO-studie is uitgevoerd door een bureau dat is gespecialiseerd in veiligheidsanalyses voor de nucleaire industrie. De studie is naar ons weten niet gereviewd door andere partijen. De Kalavasta-studie is gedaan door een bureau dat zich specialiseert in systeemanalyses en actief is in alle sectoren en het rapport is gereviewd door PBL en OECD/NEA.’

De conclusie van Kalavasta is dan ook glashelder. ‘We kunnen niet anders stellen dan dat er enkele belangrijke afwijkingen en tekortkomingen aanwezig zijn in het rapport van ENCO. ENCO voert geen gedegen systeemanalyse maar enkel een eerste-orde-berekening uit, volgt niet de regels van de Nederlandse elektriciteitsmarkt waarin kerncentrales niet gegarandeerd 95 procent van de tijd draaien, specificeert ook niet een ander Nederlands energiesysteem en rekent tot slot met investeringskosten voor zon en wind die reeds tot het verleden behoren. Het gevolg hiervan is dat ENCO de stroomkosten van kerncentrales sterk onderschat en die van zon en wind sterk overschat.’

Grote fouten
De Nederlandse Vereniging Duurzame Energie (NVDE) stelt blij te zijn met de analyse van Kalavasta. ‘Wij vinden het zeer relevant om goed onderzoek te doen naar de mogelijkheden voor een volledig duurzaam energiesysteem, zonder taboes. Het gaat ook bij elektriciteit niet alleen om zon en wind maar ook om regelbare elektriciteit, opslag en slimme vraagsturing. Het is dan ook goed dat ook kernenergie als optie bestudeerd wordt. Helaas bevat het rapport van ENCO dat minister Wiebes deze week naar de Tweede Kamer stuurde grote fouten. Het rapport vergelijkt onder andere de windmolens en zonnepanelen van gisteren met de kerncentrales van overmorgen. Ook de aanname dat kerncentrales 100 procent van de tijd zullen leveren, wekt verbazing. Daarom is de NVDE blij dat Kalavasta het ENCO-rapport heeft geanalyseerd.’