Netbeheerders vragen ACM om verplicht congestiemanagement en mogelijk maken groepsbiedingen bij congestie

De wijziging dient er volgens de netbeheerders toe de regels voor congestiemanagement beter toepasbaar te maken voor distributienetten. Ook zou de wijziging bijdragen aan een betere benutting van flexibiliteit bij kleinere aansluitingen. Een van de onderdelen van het wijzigingsvoorstel is de introductie van verplicht congestiemanagement voor alle aangeslotenen.

Niet alle problemen oplossen
Minister Wiebes stuurde de Tweede Kamer in de zomer van 2019 een brief met kortetermijnoplossingen voor de problemen met de netcapaciteit. Een van de oplossingen die de minister daarbij aandroeg, was codewijzigingsvoorstellen voor congestiemanagement van de netbeheerders.

‘Het is van belang dat netbeheerders, het ministerie van Economische Zaken en Klimaat, ACM en marktpartijen zich realiseren dat congestiemanagement een van de maatregelen is die in gang zijn gezet om capaciteitsschaarste te mitigeren en dat dit niet alle capaciteitsproblemen zal oplossen’, schrijven de netbeheerders in hun wijzigingsvoorstel.

Problemen huidige regels
In de praktijk zijn er volgens Netbeheer Nederland een aantal problemen gebleken met de huidige regels voor congestiemanagement:

• Ze zijn geschikt voor het landelijke transportnet maar minder geschikt voor de distributienetten, bijvoorbeeld door het hanteren van een grens van 60 megawatt voor het verplicht bijdragen aan het oplossen van fysieke congestie.
• De huidige regels bieden geen oplossing voor ‘natuurlijke groei’ in een net. Daarmee wordt bedoeld dat de behoefte aan transport toeneemt door bestaande aangeslotenen die meer gaan verbruiken binnen de bestaande capaciteit van hun aansluiting of die hun verbruikspatroon zo wijzigen dat er meer gelijktijdigheid van transport is dan voorheen. Dit knelt temeer omdat verwacht mag worden dat door de energietransitie en de toenemende elektrificatie van het energiesysteem ‘natuurlijke groei’ alleen maar toe zal nemen.
• De huidige regels gaan uit van biedingen van individuele aangeslotenen, terwijl aggregatie van biedingen van meerdere kleine aansluitingen het mogelijk zou maken om meer flexibiliteit in distributienetten te ontsluiten.
• De huidige regels gaan uit van biedingen van individuele aangeslotenen voor individuele momenten. Het mogelijk maken van meer producten als langetermijncontracten of capaciteitsbiedingen kan de toepasbaarheid en effectiviteit van congestiemanagement  vergroten.
• Er is geen duidelijk criterium of afwegingskader op basis waarvan een netbeheerder kan beslissen over te gaan tot congestiemanagement of over te gaan tot het weigeren van het doen van een aanbod voor het uitvoeren van transport indien er redelijkerwijs geen capaciteit beschikbaar is.

Grens van 120 procent voor marktgebaseerd congestiemanagement
De eerste vorm van congestiemanagement die de netbeheerders benoemen in hun wijzigingsvoorstel is marktgebaseerd congestiemanagement. Ook opwekkers van duurzame energie – en dus ook eigenaren van zonnedaken en zonneparken – mogen meedoen aan deze vorm van congestiemanagement. De netbeheerders stellen in hun wijzigingsvoorstel dat de hoeveelheid extra transportcapaciteit die in een net gecreëerd kan worden middels marktgebaseerd congestiemanagement eindig is. ‘De fysieke transportcapaciteit neemt middels het uitvoeren van congestiemanagement immers niet toe. Zolang de uitvoering van de verzwaring duurt, wordt middels congestiemanagement de fysieke transportcapaciteit verdeeld over de aangeslotenen door het invoeden of afnemen op specifieke momenten aan te (laten) passen. De absolute grens van de mogelijkheden van marktgebaseerd congestiemanagement stellen we op 120 procent van de technische transportcapaciteit, rekening houdend met de van toepassing zijnde netontwerpcriteria en operationele veiligheidsgrenzen in een net(deel). Daarmee bedoelen we dat de feitelijke maximaal te transporteren capaciteit gelijk is en blijft aan 100 procent van de technische transportcapaciteit, rekening houdend met de van toepassing zijnde netontwerpcriteria en operationele veiligheidsgrenzen, maar dat ten maximale 20 procent van de op enig moment benodigde transportcapaciteit aangepast kan worden, zodat de feitelijke maximaal te transporteren capaciteit niet overschreden wordt.’

Kennis van deze grens is volgens Netbeheer Nederland om 2 redenen van belang. De eerste is dat die grens (mede) bepaalt of een concrete aanvraag om het doen van een aanbod van transport gehonoreerd kan worden. Want elke vraag die ertoe leidt dat de technische grens overschreden wordt, kan niet worden gehonoreerd en het doen van een aanbod voor het uitvoeren van transport wordt in die situatie geweigerd. De tweede reden is dat de technische grens ook overschreden kan worden door de eerder genoemde natuurlijke groei.

Tweede vorm: verplicht congestiemanagement
Netbeheer Nederland stelt voor om naast marktgebaseerd congestiemanagement een tweede vorm van congestiemanagement op te nemen in de Netcode elektriciteit: verplicht congestiemanagement. Het verplichte congestiemanagementregime past naar mening van Netbeheer Nederland binnen de Europese verordening 2019/943 en geldt daarom ook voor aangeslotenen die beschikken over een productie-eenheid die hernieuwbare-energiebronnen gebruikt zoals windmolens en zonnepanelen.

‘De netbeheerder zal de (extra) mogelijkheden van marktgebaseerd congestiemanagement voor het verdelen van de transportcapaciteit onderzoeken’, schrijven de netbeheerders. ‘Wanneer die ruimte gevonden wordt, kan de natuurlijke groei in behoefte aan transport opgevangen worden. Wanneer die ruimte niet gevonden wordt, is een andere maatregel nodig. De netbeheerder gaat in dat geval over tot een verplicht regime. Dat betekent dat de netbeheerder geen vraag om biedingen meer doet voor de voorziene momenten van congestie, maar aangeslotenen opdracht geeft op de voorziene momenten hun verbruik of invoeding te verminderen of te vermeerderen. Deze variant wordt het verplicht congestiemanagementregime genoemd.’

De overgang naar het verplicht regelregime geldt voor iedereen in het desbetreffende congestiegebied, met uitzondering van de aansluitingen van vitale processen, aansluitingen van belang voor het functioneren van maatschappelijke voorzieningen.

Nieuwe rol: congestiemanagementdienstverlener
Om verantwoordelijkheden en rollen eenduidig te definiëren, willen de netbeheerders een nieuwe rol in het leven roepen, de congestiemanagementdienstverlener (csp). Een aangeslotene kan zelf biedingen, redispatch of congestiediensten aan de netbeheerder leveren of kan hiervoor een csp aanwijzen. Om csp te worden, moet een erkenning aangevraagd worden. Een erkenning als csp wordt verleend, indien de aanvrager met 1 of meer aansluitingen met succes het prekwalificatieproces voor het leveren van ten minste 1 product heeft afgerond en indien de netbeheerder heeft gecontroleerd of de aanvrager beschikt over de deskundigheid en over de technische, administratieve en organisatorische faciliteiten die vereist zijn om als csp te kunnen optreden. De netbeheerder van het landelijk hoogspanningsnet (red. TenneT) beheert een register waarin erkenningen worden geregistreerd.

Groepsbiedingen
Een bieding van 1 kleine aansluiting is uit het oogpunt van congestiemanagement weinig zinvol, maar een bieding die bijvoorbeeld 10 of 100 of meer kleine aansluitingen omvat, kan wel degelijk zinvol zijn. Om groepsbiedingen mogelijk te maken, kan de cps, als aggregator, namens een aantal aansluitingen biedingen doen. Een dergelijke groep kan uit zowel kleinverbruikers als grootverbruikers bestaan, allen met een elektriciteitsproductie-eenheid of een verbruiksinstallatie met een maximumcapaciteit respectievelijk kleiner dan 1 megawatt.

Een aansluiting kan echter maar van 1 groep deel uitmaken. Het samennemen van meer aansluitingen in 1 groep namens welke congestiebiedingen gedaan kunnen worden, helpt volgens de netbeheerders om de flexibiliteit in regionale netten te ontsluiten.

Procedure voor wijzigen netcode
De ACM is de verantwoordelijke partij die de codes energie vaststelt. Als branchevereniging van de netbeheerders mag Netbeheer Nederland voorstellen doen voor wijziging van tariefcodes en technische codes. In hun codewijzigingsvoorstel vragen de netbeheerders om spoedige besluitvorming.

Bij het voorstel tot wijziging kan de ACM kiezen uit 2 procedures: de ‘uniforme openbare voorbereidingsprocedure’ (UOV-procedure) of de reguliere procedure. Meestal volgt men de UOV-procedure. Die heeft als voordeel dat men rekening kan houden met de zienswijzen van marktpartijen als het besluit wordt genomen. Lijkt het erop dat alle partijen het eens zijn met het voorstel? Alleen dan wordt gekozen voor de reguliere procedure, die als voordeel heeft dat men het besluit sneller kan nemen.