Voorlopige concept-RES Cleantechregio: 953 hectare kansrijk voor zonnepanelen in 2030

De bestuurscolleges van de 7 betrokken gemeenten – Apeldoorn, Brummen, Epe, Heerde, Lochem, Voorst en Zutphen – stellen samen met de waterschappen Rijn en IJssel en Vallei en Veluwe en de Gedeputeerde Staten van Gelderland de concept-RES vast. De concept-RES moet vervolgens de landelijke ‘botsproef’ doorstaan.

Deadlines mogelijk verschoven
In de 30 regio’s werken de lokale overheden – te weten gemeenten, provincies en waterschappen – aan het opstellen van de concept-RES’en die op 1 juni 2020 klaar moeten zijn. Deze dienen vervolgens voor 1 maart 2021 omgezet te worden naar de RES 1.0. Mogelijkerwijs worden deze deadlines echter verplaatst vanwege het uitbreken van het coronavirus en wordt daarom gesproken over het klaar hebben van ‘voorlopige’ concept-RES’en op 1 juni 2020.

Ook in de Cleantechregio leidt het coronavirus tot vertraging: ‘De eerste versie van de concept-RES is nu beschikbaar voor de inwoners van onze regio zodat zij zich kunnen verdiepen in het proces en resultaat tot nu toe. Alle voorgenomen activiteiten om hierover het gesprek aan te gaan, zijn voorlopig echter stilgevallen. … Wanneer het weer veilig mogelijk is, zullen we de gesprekken met volksvertegenwoordigers en inwoners voeren voordat de concept-RES als volwaardig bod van onze regio wordt ingediend bij het Nationaal Programma Regionale Energiestrategie (NP RES).’

0,78 terawattuur zonne-energie
Zeeland zette eerder deze maand als eerste regio haar concept Regionale Energiestrategie (concept-RES) om in een RES 1.0 Daarbij herhaalde de RES-regio het doel van 1 gigawattpiek aan zonnepanelen in 2030. Dat doel is onderdeel van de totale Nederlandse ambitie op het gebied van duurzame energie: het opwekken van 35 terawattuur hernieuwbare energie op land in 2030. De Cleantechregio komt in de concept-RES tot een eerste bijdrage aan deze doelstelling van 1,23 terawattuur. Deze bijdrage bestaat uit 0,78 terawattuur aan zonne-energie en 0,45 terawattuur aan windenergie.

Uitgangspunten grondgebonden zonne-energie
In de voorlopige concept-RES zijn onder meer de volgende uitgangspunten ten aanzien van grondgebonden zonne-energie opgenomen:

• De gemeenten in de regio zorgen ervoor dat zonne-energie zo in het landschap wordt ingepast, dat het aansluit op de kwaliteiten en gebiedswaarden van het landschap. Daarvoor stelt elke gemeente criteria op voor de ruimtelijke inpassing.
• Men gebruikt de zonneladder van de gezamenlijke Natuur en Milieufederaties als afwegingskader bij het realiseren van zonne-energie. Dat betekent dat men per gebied kijkt naar wat de mogelijkheden zijn op 4 onderdelen:
  • daken en gevels (deze tellen niet mee voor de RES);
  • bebouwd gebied;
  • landelijk gebied met slimme functiecombinaties;
  • landelijk gebied algemeen.
• Men gebruikt bij voorkeur kansen voor zonne-energie op land in en op bebouwd gebied, infrastructuur, stortplaatsen, zandwinplassen en recreatieparken.

953 hectare
De Cleantechregio ziet 953 hectare aan ruimte die kansrijk is voor zonne-energie, waarvan volgens een eerste inschatting 210 hectare op voorkeurslocaties en 743 hectare in het landelijk gebied. Met de 953 hectare stelt de regio in 2030 0,78 terawattuur zonnestroom op te kunnen wekken. Er is al 285 hectare gerealiseerd of daarvoor is vergunning gegeven. Dat betekent dat men tot 2030 nog 668 hectare moet realiseren.

Voorkeurslocaties zijn:

• plaatsen waar men een zonneveld kan integreren in een geluidscherm of taluds: 10 hectare;
• vliegveld Teuge: 15 hectare;
• knooppunten van snelwegen: 5 hectare;
• bedrijfsterreinen: 65 hectare (5 procent van 1.300 hectare);
• dorps-, buurt- en wijkzonneveldjes: 60 hectare (30 x 2 hectare);
• stortplaatsen: 30 hectare;
• zandwinplaatsen: 10 hectare;
• grote parkeerplaatsen in het buitengebied: 15 hectare.

De regio verwacht dat na 2030 in totaal 1.875 hectare zonne-energie gerealiseerd kan worden; goed voor 1,53 terawattuur. ‘We denken dat er na 2030 effectiever zonne-energie opgewekt kan worden. We verwachten tegen die tijd ook meer mogelijkheden voor grootschalige, grondgebonden zonne-energie door een toename van koppelkansen met gebiedsopgaven als de transitie in de landbouw en het meervoudig ruimtegebruik.’

Zon op dak niet meegeteld
Zon-op-dak is een optie bij de afwegingen voor de RES’en. De Cleantechregio heeft ervoor gekozen zon-op-dak niet op te nemen in het conceptbod. Als reden worden de verschillende rekenmethoden gehanteerd. Waar het NP RES voor de Cleantechregio uitgaat van 0,13 terawattuur zonnepanelen bij huishoudens en 0,07 terawattuur via grootschalige daken – oftewel 0,2 terawattuur dakgebonden-pv in 2030 – komt de provincie Gelderland tot een heel ander getal via het Energie Transitie Model (ETM). Het ETM spreekt voor de Cleantechregio over 0,36 terawattuur zonnepanelen bij huishoudens en 0,11 terawattuur via grootschalige daken.

‘Je kunt de uitkomsten van het NP RES en het ETM niet goed met elkaar vergelijken. Ze verschillen namelijk nogal van elkaar’, is te lezen in de voorlopige concept-RES. ‘Dat betekent dat we uitgaan van een groei tussen de 0,2 en 0,47 terawattuur in 2030. Deze opwek is geen onderdeel van ons concept-bod. Daar zijn 2 redenen voor: we willen die extra opwek gebruiken om het doel van 55 procent minder uitstoot van CO2 te halen en uiteindelijk ons doel van energieneutraliteit in 2030; en het verschil tussen de uitkomsten is erg groot. We gebruiken de RES 1.0 en volgende versies om daar meer inzicht in te krijgen.’

Liander: verhouding zon en wind scheef
Voor de voorlopige concept-RES van de Cleantechregio is Liander gevraagd om een netimpactrapportage te maken. Daarin schrijft de netbeheerder het volgende: ‘Wat het meest opvalt in de aangeleverde getallen is dat er een bijzonder scheve verdeling is tussen zon en wind. In termen van aansluitvermogen is de verhouding in 2030 circa 1:16,8 (wind:zon) en in 2050 is deze verhouding 1:7,0. Er is in het concept-bod met name gebruikgemaakt van duurzame opwekking door middel van zonne-energie. Een combinatie van zon en wind zorgt voor een efficiënter gebruik van het elektriciteitsnet. Dit komt omdat wind- en zonne-energie op andere momenten energie opwekken. De verhouding is belangrijk omdat een zonnepark per opgestelde megawatt (vermogen) niet evenveel energie levert als wind. Dat komt omdat de zon minder vaak schijnt dan de wind waait. Daarnaast valt het hoge aantal aan te sluiten hectares zon op.’

‘Prognoses zonne-energie overschat’
Liander stelt uitgebreide prognoses te maken over hoe wind- en zonne-energie zich in de toekomst gaan ontwikkelen. ‘We baseren deze informatie op sectoranalyses en gesprekken met projectontwikkelaars. De door de regio aangeleverde inschatting voor ontwikkeling van windenergie in 2030 sluit aan bij onze prognoses. Dit is niet het geval voor zon. De regio overschat onze prognoses met bijna een factor 2. Voor zon op dak is eenmalig gebruikgemaakt van Liander-data. Over de impact van de hiervoor benodigde vermogens worden in deze rapportage geen conclusies getrokken. De opbrengst van de in de doorrekening meegenomen belasting voor grootschalig zon op dak ligt in het midden van de range (0,2 - 0,47 terawattuur) die door de regio wordt benoemd in de kwalitatieve onderbouwing van het concept-bod.’

Bekijk hier in het Solar Magazine-dossier alle (concept-)RES’en die reeds door de 30 Nederlandse regio’s opgeleverd zijn.