Netbeheer Nederland: zonneparken krijgen geen zesbaanssnelweg

Netbeheer Nederland neemt stelling met een position paper die ingaat op het huidige gebrek aan netcapaciteit voor zonne-energiesystemen. Om de komst van zonneparken te kunnen faciliteren, stellen de netbeheerders in de position paper een aantal maatregelen noodzakelijk:

• Een capaciteitstoets voor aanvragers, voorafgaand aan vergunning- of subsidieaanvraag;
• Regie op locaties via Regionale Energie Strategieën.
• Aanpassing van wet- en regelgeving om het mogelijk te maken de bestaande netten beter te benutten (en onnodige netinvesteringen te voorkomen): loslaten redundantie-eis, cable pooling, financiële ruimte en prikkels voor netbeheerders om uitbreidingsinvesteringen te kunnen doen en versnelling van planologische procedures.
• Op korte termijn gezamenlijk met onder andere het ministerie van Economische Zaken en Klimaat en de Autoriteit Consument & Markt (ACM) bespreken van creatieve oplossingen om – vooruitlopend op wijziging van wet- en regelgeving – nieuwe duurzame opwek alsnog spoedig te kunnen aansluiten op het bestaande net.

Locatieregie
‘Zonneparken kunnen, anders dan bijvoorbeeld windparken, relatief snel worden aangelegd. Bovendien ontbreekt bij (grootschalige) zon op land nu locatieregie, zoals bij wind op land’, schrijven de netbeheerders. ‘Het regisseren van deze ontwikkelingen is echter essentieel. Deze regie kan al op korte termijn vorm krijgen, door een verplichte capaciteitstoets in te bouwen in vergunningsprocedures en in de aanvraagprocedure voor de regeling Stimulering Duurzame Energieproductie (SDE+). Dat verplicht ontwikkelaars voorafgaand aan een vergunning en/of SDE+-subsidieaanvraag te overleggen met netbeheerders en samen de consequenties en een tijdpad in kaart te brengen om de benodigde infrastructuur te kunnen realiseren. Zolang deze niet voorhanden is, komen initiatieven nog niet in aanmerking voor SDE+-subsidie. Deze maatregel is reeds opgenomen in het ontwerp Klimaatakkoord. Op de langere termijn kan de regie op opweklocaties worden ingebed in de Regionale Energie Strategieën (RES). De netbeheerders participeren hierin actief.’

Redundantie-eis versoepelen
Door slimmer om te gaan met de bestaande netten, kunnen de netbeheerders naar eigen zeggen nu al capaciteit vrijmaken voor nieuwe duurzame opwek. Om dit mogelijk te maken, is het nodig vast te leggen dat invoeders van duurzame energie bij storingen en onderhoud niet op de gebruikelijke transportdienst kunnen rekenen en moeten compensatievoorwaarden in lijn hiermee worden aangepast.

De netbeheerders schrijven hierover: ‘Op lange termijn moeten we zekerstellen dat we alleen die investeringen in het net doen, die bijdragen aan een kosteneffectieve transitie. Bij grote pieken in de teruglevering mag het geen doel op zich zijn om alle opgewekte energie altijd volledig in het net kwijt te kunnen. We leggen immers ook geen zesbaanssnelweg in Zandvoort aan voor 3 stranddagen per jaar. Door middel van adequate prikkels, inzet van flexibiliteit en eventueel mogelijkheden om invoeding bij te sturen kan de transitie op kosteneffectieve wijze worden ondersteund, met lagere maatschappelijke kosten.’

Verzwaren onvermijdelijk
Wel zal het volgens Netbeheer Nederland uiteindelijk onvermijdelijk zijn delen van het elektriciteitsnet te verzwaren. ‘Door goede regie op locaties en verslimming van het net kan dat zo kostenefficiënt en gericht mogelijk gebeuren. Toch zullen de noodzakelijke verzwaringen forse kosten met zich meebrengen. De netbeheerders worden gestuurd op doelmatigheid. Pas als er invoeding of afname tegenoverstaat, wordt een investering in het elektriciteitsnet via de tarieven gedekt. Een netbeheerder zal dus pas investeren als de locatie en aanvraag voor een aansluiting definitief zijn. Daarmee kan nu onvoldoende geanticipeerd worden op de realisatie van duurzame opwek. In het ontwerp Klimaatakkoord is opgenomen dat overheid, netbeheerders en toezichthouders een verkenning zullen uitvoeren naar de mogelijkheden om ruimte en prikkels te creëren voor netbeheerders om dergelijke anticiperende uitbreidingsinvesteringen te kunnen doen. Gezien de knelpunten die inmiddels zijn ontstaan, is het zaak om hier vaart achter te zetten! Om de noodzakelijke verzwaringen te versnellen zijn bovendien kortere planologische procedures nodig. Veel tijd gaat nu zitten in politieke, ambtelijke en omgevingsprocedures, waar het bouwen en ingebruiknemen van de infrastructuur relatief snel kan.’