Analyse Energiedialoog door Twynstra Gudde: ‘Saldering geeft verkeerde prikkel’

Centrale vraag in de Energiedialoog is ‘op welke wijze een CO2-arme energievoorziening in 2050 gerealiseerd kan worden en wie daaraan wat kan bijdragen’. Als onderdeel van de Energiedialoog zijn er in het land meer dan 100 dialoogbijeenkomsten georganiseerd. Daarnaast heeft een online dialoog plaatsgevonden, is het perspectief van het algemene publiek onderzocht en hebben meer dan 200 organisaties agenda’s en position papers uitgebracht.

Het verslag van Twynstra Gudde geeft een weergave van hoe er gepraat en gedacht wordt over onderwerpen uit de energietransitie tijdens de bijeenkomsten. Het bureau benadrukt dat ‘het tegelijkertijd geen compleet overzicht is van alle ideeën die er in de maatschappij leven’. In het rapporthoofdstuk ‘Het Systeem van de Energietransitie’ worden inzichten en opvattingen gedeeld die deelnemers per energiefunctie geven. In de paragraaf ‘Elektriciteit voor kracht & licht’ wordt uitgebreid stilgestaan bij zonne-energie.

Afschaffen salderingsregeling vergt goed alternatief
Daarbij wordt over het aanpassen van de salderingsregeling het volgende geschreven: ‘Door het toenemende aandeel energie uit zon (en wind) geeft een aantal deelnemers aan dat de salderingsregeling, in de huidige vorm, een verkeerde prikkel geeft. Invoeding van stroom levert door de huidige salderingsregeling altijd evenveel op, ongeacht het tijdstip. De redenering van deze deelnemers is dat saldering hierdoor innovatie belemmert: opslag van elektriciteit krijgt niet de waarde die het anders zou hebben. Een alternatief is het invoeren van marktwerking waarbij een kilowattuur een bepaalde prijs krijgt afhankelijk van de marktprijs op het moment dat de kilowattuur wordt ingevoed. Het effect hiervan is echter beperkt, omdat het energiebelastingtarief een stuk hoger is dan de kilowattuurprijs. Andere deelnemers geven aan dat de salderingsregeling juist een belangrijke pijler is voor de groei van pv in Nederland. Het levert een effectieve fiscale prikkel voor mensen om panelen te installeren. Deze deelnemers beargumenteren dat de prikkel moet blijven bestaan. Bovendien wordt saldering gezien als een goedkope regeling voor de overheid: het is administratief eenvoudig. Een eventuele afschaffing van de salderingsregeling vergt dus wel een goed alternatief. Hoe dan ook moet een alternatief voor de salderingsregeling voor gebruikers net zo eenvoudig zijn als de huidige salderingsregeling.’

Opslag
Uit de verslagen blijkt dat een deel van de deelnemers aangeeft dat een batterij voor huishoudens, in combinatie met een slimme meter, opslag van energie technisch mogelijk maakt. Twynstra Gudde schrijft hierover: ‘De vraag die deelnemers daarbij stellen is of dit betaalbaar is voor iedereen. Alle onderdelen van de benodigde infrastructuur zijn technologisch beschikbaar, maar de kosten zijn nog te hoog: op dit moment heeft een slim batterijsysteem een terugverdientijd van circa 50 jaar. Opslag is dus nog geen reële optie.’

Potentie onvoldoende benut
In de verslagen van deze bijeenkomsten constateren deelnemers volgens Twynstra Gudde verder ‘dat de ruimte en potentie van gebouwen (zon op daken) en op land (zonneweide) nog onvoldoende wordt benut voor de ontwikkeling van zonne-energie’. Ongeacht de keuze voor grootschalige of kleinschalige zonneprojecten stellen deelnemers dat de ontwikkeling van zonne-energie vooral een ruimtelijke opgave is. Weerstand tegen de inpassing van zonneprojecten wordt door veel deelnemers genoemd als belangrijk risico voor verdere ontwikkeling. Een gebiedsgerichte benadering met afstemming tussen lokale overheden, ondernemers en burgers is daarom volgens hen nodig om zonneprojecten goed te integreren in het landschap en de gebouwde omgeving. Deelnemers merken daarbij op dat met het huidige stimuleringsbeleid, waarbij de nadruk ligt op zo laag mogelijke kosten, er weinig marge is. Er zijn weinig middelen te besteden aan goede ruimtelijke inpassing. Een aantal deelnemers vraagt aandacht voor een meer gebiedsgerichte benadering in het stimuleringsbeleid van de Rijksoverheid.