Het Dilemma | Europa zet in op 600 gigawatt zonnepanelen in 2030, is dat genoeg?

Europa wil onafhankelijk worden van Russisch gas en olie. In dat kader werd deze week het plan REPowerEU gelanceerd. Onderdeel is een nieuwe Europese zonne-energiestrategie. In 2030 moet Europa over 600 gigawatt omvormervermogen (red. equivalent aan 750 gigawattpiek zonnepanelen) beschikken.

SolarPower Europe en landen zoals België, Italië en Letland gingen voor een doel van 1 terawattpiek. Legt Europa de lat te laag?
‘Op dit moment beschikt Europa over zo’n 150 gigawattpiek aan zonnepanelen. Dat is goed voor 6 procent van de elektriciteitsbehoefte van Europa. In Nederland wekken we 10 procent van onze elektriciteit op met zonnepanelen en doen we het dus gemiddeld iets beter. Maar dat er over de hele linie moet worden versneld is duidelijk, uit het oogpunt van energieonafhankelijkheid maar ook om onze klimaatdoelen te behalen. We hebben het met die nieuwe doelen van de EU echter wel over een verdubbeling van het geïnstalleerde vermogen pv in 2025, en nog eens een verdubbeling tegen 2030. Dat is een enorme ambitie.’

De vraag is of het haalbaar is?
‘Exact. Het betekent dat we vanaf nu het installatietempo van pv in Europa moeten verdubbelen. Dat vergt meer bedrijven, meer zonnepanelen, meer ruimte, meer geld, meer menskracht. Op zich is het mogelijk. Nederland heelt al een aantal jaren een groei van 30 procent. Vrijwel alle andere lidstaten moeten van nog verder komen; ze hebben minder middelen en niet de ervaring en bedrijven die wij inmiddels hebben opgebouwd. We hebben het dus over een geweldige stap die we met zijn allen moeten verwezenlijken. Maar als we alles op alles zetten, denk ik dat het kan, in ieder geval naar 2025 toe.’

En na 2025?
‘Je ziet wat er momenteel aan problemen is ontstaan in Nederland. Het is mooi dat er inmiddels dagen zijn wanneer de opwek van zonnestroom de vraag naar elektriciteit bijna overtreft. Maar we hebben het niet slim gedaan; het gebrek aan netcapaciteit is een serieuze barrière voor de verdere uitrol van pv geworden. Andere landen moeten voorkomen dat ze in dezelfde situatie geraken bij het opvoeren van de installatie van zonnepanelen, bijvoorbeeld door dat dicht bij afnemers te doen en zonne-energiesystemen op 50 of 70 procent van hun vermogen aan te sluiten zoals we dat hier nu ook steeds vaker doen. Maar dan nog is het verzwaren van stroomnetten op grote schaal veelal nodig. Dat kost tijd en heel veel geld. Daar ligt dus een grote opgave willen we naar 2030 toe nog eens verdubbelen.’

Aan de andere kant komen batterijen, elektrische auto’s en warmtepompen snel op…
‘Opslag en toenemende elektrificatie kunnen ruimte bieden voor meer zonnepanelen. Ook hier is echter de vraag hoe snel het gaat. Grootschalige opslag staat nog in de kinderschoenen. Er zullen nog lang fossiele auto’s op de weg rijden; ze gaan lang mee, elektrische auto’s zijn voor veel mensen op korte termijn niet betaalbaar. Bij het vervangen van een gasketel wordt het installeren van een hybride warmtepomp of andere duurzame warmte-apparatuur verplicht in Nederland. Maar stel dat we er 1 miljoen uitrollen, dan heb je het nog maar over 3 of 4 terawattuur aan stroom. Dat is slechts 3 procent van ons verbruik. Bovendien is het inrichten van een slim, flexibel energiesysteem dat het opwekken van hernieuwbare energie en opslag combineert, technisch complex. Het vergt ook heel veel nieuwe regelgeving op allerhande vlakken en vooral dat is een langdurig proces, zo blijkt telkens weer.’

Europa gaat dat doel voor 2030 niet halen?
‘Ik bekijk het liever positief. Als we iets echt willen, dan is er heel veel mogelijk. Dat zagen we bijvoorbeeld in Duitsland. Dat investeerde zwaar in zonne-energie en baande daarmee het pad voor heel Europa, onder andere omdat het leidde tot een sterke reductie van de kosten. Daarnaast is de wens van energieonafhankelijkheid een sterke motivator. Wat dit betreft kan zonne-energie een belangrijke bijdrage leveren. Stel dat de verdubbeling tot 2025 in Europa volledig ten koste gaat van gascentrales, dan sparen we daar 35 miljard kubieke meter per jaar gas mee uit. Dat is circa 25 procent van de totale import van Russisch gas naar Europa. De eerlijkheid gebiedt wel te vermelden dat Europa tevens zijn productie uit kolen- en kerncentrales terugbrengt, waardoor het uiteindelijke effect op Russisch gas kleiner is. De ambitie die is vastgelegd in de EU Solar Energy Strategy is kortom enorm. Bovendien gaan de technologische ontwikkelingen snel. We kiezen echt voor een spannende weg met vele hobbels. Maar als we alle zeilen bijzetten, dan denk ik dat die heel goed kan uitpakken. Niet alleen richting 2025, maar ook richting 2030.’