logo
wvhj2023
© PBL
© PBL
9 april 2021

PBL: zonneparken kans om energietransitie te koppelen aan landbouwtransitie

Zonneparken zijn een kans om de energietransitie te koppelen aan de landbouwtransitie. Dat stellen onderzoekers van het Planbureau voor de Leefomgeving in het rapport ‘Grote opgaven in een beperkte ruimte’.

‘De draagkracht van bodem, water en biodiversiteit staat onder grote druk door klimaatverandering, landbouw, woningbouw en bedrijvigheid. Een belangrijke taak van het nieuwe kabinet is de veelheid aan opgaven letterlijk op de kaart te zetten en de haperende uitvoering weer aan te jagen. Omdat het gaat om forse ingrepen in de dagelijkse leefomgeving van burgers, is het maatschappelijk draagvlak hiervoor van groot belang.’ Het is de allesomvattende conclusie van het PBL-rapport.

Verschillende beleidsopties
Het nieuwe kabinet staat volgens het PBL dan ook voor grote opgaven op het gebied van de leefomgeving: er moet een groot aantal nieuwe woningen worden bijgebouwd, om de opwarming van de aarde te beperken moeten er locaties worden gevonden voor windmolens en zonnepanelen, en door klimaatverandering, de landbouw, woningbouw en bedrijvigheid staat de draagkracht van de bodem, het water en de biodiversiteit onder grote druk.

In het onderzoeksrapport schetsen PBL-onderzoekers de opgaven en geven ze verschillende beleidsopties voor de aanpak ervan. ‘De afgelopen decennia is veelal gekozen voor een economische benutting van de ruimte, wat ontwikkelingen opleverde die niet altijd toekomstbestendig zijn’, stelt Hans Mommaas, directeur van het PBL. ‘Ook is er onvoldoende aansluiting met hoe burgers de ruimte beleven. Het bodem- en watersysteem vormen de randvoorwaarden van een duurzaam omgevingsbeleid en moeten centraal staan bij de aanpak van de grote opgaven voor verstedelijking, klimaat, natuur, waterbeheer en landbouw.’

Spanning
‘In veel regio’s is een spanning waar te nemen tussen de belangen van de energietransitie en die van het landschap’, schrijven de onderzoekers. ‘Zo kan het voor een grondbezitter in het landelijk gebied aantrekkelijk zijn om een zonnepark te ontwikkelen, maar dit wordt ook gezien als een bedreiging van het landschap, bijvoorbeeld door omwonenden en recreanten.’

In de discussie over de eventuele aanleg van zonneparken in het landelijk gebied spelen 2 overwegingen volgens het PBL een belangrijke rol. De eerste past in een benadering van het landschap uit het perspectief van de aanschouwer, bijvoorbeeld de recreant. Een zonnepark kan afbreuk doen aan diens ervaring van het landschap, dat zo primair wordt opgevat als een consumptielandschap. De tweede overweging past in een benadering van het landschap als productielandschap, waarbij de economische opbrengst centraal staat.

Goed combineren
‘Ook in deze redenering kan de landschapservaring een rol spelen, omdat mensen van een agrarisch landschap bijvoorbeeld een ander ideaalbeeld hebben dan van een natuurlijk landschap’, aldus de onderzoekers. ‘Maar daarbij moet wel de vraag worden gesteld of zonneparken een grotere aanslag op het landschap zijn dan bijvoorbeeld kassen of maisvelden. Een belangrijkere afweging in deze tweede benadering is een vergelijking van de opbrengsten (inclusief subsidies). Een zonnepark wekt hernieuwbare energie op, maar kan ten koste gaan van bijvoorbeeld voedselproductie; denk aan gras voor koeien of groente voor mensen. Deze vergelijking kan op verschillende plekken verschillend uitvallen. Akkers met een hoge opbrengst geven bijvoorbeeld een andere uitkomst dan een weiland waar de eigenaar weinig aan verdient.’

De PBL-onderzoekers merken daarbij op dat zonnepanelen zich goed laten combineren met andere vormen van grondgebruik, waaronder vormen van begrazing, bijvoorbeeld door schapen, en als zonnepanelen verticaal worden geplaatst met bijvoorbeeld bollenteelt. ‘Ook vanuit het streven naar functiecombinaties (een van de uitgangspunten van de Nationale Omgevingsvisie (NOVI)) kan een zonneveld of -weide perspectief bieden. Als er in het licht van het behalen van de klimaat- en natuurdoelen in de toekomst minder landbouwgrond nodig is, kunnen agrarische ondernemers baat hebben bij alternatieve inkomsten, bijvoorbeeld uit het opwekken van energie. Zonnevelden bieden een kans om de energietransitie te koppelen aan de landbouwtransitie. Daarbij is naast de gebruiks- en toekomstwaarde ook de belevingswaarde van het landschap aan de orde. Om naast de energie ook de recreant als mogelijke inkomstenbron te behouden, heeft ook de grondbezitter in het landelijk gebied belang bij een goede ruimtelijke inpassing van de productie.’

Deel dit artikel:

Nieuwsbrief

Meld u aan voor de nieuwsbrief met het laatste nieuws!
Ja, ik wil de nieuwsbrief ontvangen en heb de privacy policy gelezen.

Laatste Nieuws

Bekijk al het nieuws

Meest gelezen

Producten