Verplichting batterij bij zonneparken: ‘Suboptimale oplossing die sector verder onder druk zet’

Bram Klein Kranenbarg, strategiemanager bij GroenLeven, zet er vraagtekens bij. ‘Hoe logisch het ook klinkt, het is te kort door de bocht. Dit is niet de meest efficiënte en effectieve inzet van schaarse middelen in onze energietransitie.’

GroenLeven groeide het afgelopen decennium uit tot een van de grote ontwikkelaars van hernieuwbare energie in Nederland. Het bedrijf realiseert zonnedaken en carports, zon op water en zon op land, inclusief allerlei vormen van dubbelruimtegebruik zoals installaties op vuilstortlocaties en agri-pv; met een totaal geïnstalleerd vermogen van 1 gigawattpiek. Daarnaast richt GroenLeven zich op nieuwe markten en pioniert het met batterijen en waterstof. 

Lokalere prijsvorming
De congestieproblematiek van dit moment heeft grote consequenties voor de uitrol van zonne-energieprojecten. Vele staan klaar om gerealiseerd te worden, maar worden vertraagd vanwege een gebrek aan netcapaciteit. ‘Wij kijken volop naar de mogelijkheden waarop het nog wel kan’, vertelt Klein Kranenbarg. ‘Zonne-energie wordt nog wel eens gezien als de probleemveroorzaker, maar kan juist een belangrijke rol spelen in de oplossing. We onderzoeken bijvoorbeeld samen met netbeheerders hoe zonne-energie slimmer kan worden afgetopt – smart curtailment. Als voorwaarde geldt dan wel dat prijzen lokaler tot stand komen. Op dit vlak worden nu initiatieven uitgerold zoals GOPACS, het digitale portaal voor het aanbieden van flexibel vermogen in congestiegebieden. Een systeem met hernieuwbare energie is inherent verbonden aan het continu wisselende karakter van wind- en zonne-energie. Energieopslag kan dat effect ondervangen en dat hoeft niet per se op de locatie waar de energie wordt opgewekt.’

Vele batterijprojecten
GroenLeven realiseerde een drijvend zonne-energiesysteem op een voormalige zandwinplas bij Sellingen in Groningen. Met ruim 40 megawattpiek is het de grootste Europese installatie in haar soort. Op dit moment wordt er een batterij bijgeplaatst met een vermogen van 15 megawatt en een opslagcapaciteit van 30 megawattuur. Deze zal eind dit jaar operationeel zijn als full-merchant systeem en bijdragen aan het ontlasten van het elektriciteitsnet. Hier houdt het echter niet op voor GroenLeven. Het bedrijf heeft zich als doel heeft gesteld om 2.000 megawatt aan flexibel batterijvermogen online te hebben in 2030.

Weinig tijd
Nederland staat voor een gigantische opgave om zijn klimaatambities te halen. Het aandeel hernieuwbare energie gaat nog flink toenemen. Om die groei te faciliteren, moeten enorme volumes opslagcapaciteit worden gerealiseerd in weinig tijd. TenneT verwacht in 2030 alleen al 9 gigawatt aan vermogen nodig te hebben voor het hoogspanningsnet in Nederland. Netbeheer Nederland gaat in zijn hoogste scenario uit van 19 gigawatt voor het hele energiesysteem. Branchevertegenwoordiger Energy Storage NL komt in haar studie op een soortgelijk getal uit en verwacht dat er 20 gigawatt nodig is tegen het einde van dit decennium. Dat zijn serieuze verwachtingen voor een sector die aan het begin van zijn ontwikkeling staat, constateert Klein Kranenbarg. Afgezien van een aantal initiële projecten is batterijopslag nog onontgonnen terrein in Nederland.

Kat uit de boom
Klein Kranenbarg: ‘Letterlijk elke stap in het proces is nieuw en vergt nu nog meer tijd en aandacht dan bij volwassen markten als zon-pv en windenergie. Gemeenten zijn in afwachting van richtlijnen vanuit het Rijk waardoor vergunningsprocedures stilliggen. Investeerders, avers van risico’s, kijken de kat nog even uit de boom. En dan hebben we het nog niet eens gehad over de grootste bottleneck voor de uitrol van opslag: de transportkosten. In Nederland worden batterijsystemen gezien als energieverbruikers waardoor hoge transportvergoedingen moeten worden betaald. Dat terwijl batterijen juist bijdragen om de transportkosten van het elektriciteitssysteem te verminderen. Landen zoals Duitsland, België en Polen rekenen geen transportkosten voor batterijen. Ook buiten de EU, zoals in het Verenigd Koninkrijk en Zwitserland, zijn batterijen niet aan transportkosten onderhevig.’

Lees het volledige artikel hieronder in de september 2023-editie van Storage Magazine.